W jaki sposób pracodawca ma przeciwdziałać mobbingowi?

W art. 94 (3) kodeksu pracy ustawodawca nałożył na pracodawców obowiązek przeciwdziałania mobbingowi nie tłumacząc jednakże w jaki konkretnie sposób mają to zrobić. Dlatego też kwestie te zostały doprecyzowane w dorobku doktryny prawa oraz w orzecznictwie sądowym. W jaki sposób pracodawca ma przeciwdziałać mobbingowi? Warto jest wiedzieć co w praktyce pracodawca powinien zrobić, ponieważ odpowiednie wykonanie obowiązków w zakresie przeciwdziałania mobbingowi uwalnia go od odpowiedzialności, nawet jeżeli mobbing faktycznie miał miejsce. 

przeciwdziałać mobbingowi

Co to jest mobbing?

Mobbing to negatywne zjawisko najczęściej łączone ze środowiskiem pracy (choć może występować również w innych miejscach). Oznacza podejmowanie przez jedną lub więcej osób konsekwentnych i długotrwałych działań zmierzających do zastraszenia, poniżenia, ośmieszenia czy izolowanie pracownika. Efektem tych działań musi być wywołanie u niego niskiego poczucia własnej wartości i przydatności zawodowej. Mobbing może stosować bezpośrednio pracodawca, ale może on też być stosowany przez innych pracowników.

przeciwdziałać mobbingowi

Odpowiedzialność pracodawcy za mobbing

Oczywistym jest, że pracodawca, który sam stosuje mobbing, poniesie z tego tytułu pełną odpowiedzialność. Co jednak w sytuacji, w której mobberem nie jest pracodawca, ale inny pracownik? Najczęściej będzie to oczywiście przełożony, ale mogą to również być inni pracownicy pomiędzy którymi nie występuje żadne podporządkowanie. W takim przypadku odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy nie jest wcale automatyczna i pracodawca może jej uniknąć, jeżeli wykaże, że podjął odpowiednie działania zaradcze. Obowiązkiem pracodawcy jest bowiem przeciwdziałanie mobbingowi. Jeżeli będzie on więc w stanie wykazać, że obowiązek ten wypełnia należycie, to wówczas nie będzie ponosił odpowiedzialności nawet za stwierdzone przypadki mobbingu. 

przeciwdziałać mobbingowi

Jakie działania może podjąć pracodawca

Nie ma żadnego oficjalnego katalogu działań, które może podjąć pracodawca w celu przeciwdziałania mobbingowi. Wytycznych w tym zakresie dostarcza orzecznictwo sądowe.  Sąd Najwyższe w swoim wyroku z dnia 3 sierpnia 2011 r. wskazał, że pracodawca powinien przeciwdziałać mobbingowi w szczególności przez szkolenie pracowników, informowanie o niebezpieczeństwie i konsekwencjach mobbingu, czy przez stosowanie procedur, które umożliwią wykrycie i zakończenie tego zjawiska. W innym wyroku z dnia 6 października 2020r. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że obowiązek przeciwdziałania mobbingowi oznacza przede wszystkim podejmowanie działań prewencyjnych, zmierzających do tego, aby mobbing w ogóle nie wystąpił. Obowiązek przeciwdziałania mobbingowi pracodawca musi zrealizować na 3 różnych płaszczyznach: procedur, świadomości pracowników oraz praktyki.

przeciwdziałać mobbingowi

Procedury – Regulamin antymobbingowy

W celi przeciwdziałania mobbingowi pracodawca powinien sprzede wszystkim wprowadzić regulamin antymobbingowy. W tym regulaminie powinna zostać określona ogólna polityka antymobbingowa firmy poprzez określenie wyraźnych zasad relacji pomiędzy pracownikami czy zasad komunikacji obowiązujących w firmie. Można nawet wprost wskazać przykłady niedopuszczalnych zachowań. Kluczowym elementem regulaminu antymobbingowego jest określenie procedur związanych ze zgłaszaniem przypadków mobbingu w pracy oraz zasad ich wyjaśniania, w tym powoływania komisji antymobbingowej. Odpowiednio skonstruowany regulamin jest podstawą skutecznej polityki antymobbingowej.

przeciwdziałać mobbingowi

Świadomość pracowników – Szkolenia antymobbingowe

Samo wprowadzenie regulaminu to jednak zbyt mało aby pracodawca mógł mówić, że przeciwdziała mobbingowi. Bardzo ważne jest również podnoszenie w tym zakresie świadomości pracowników. Nie wystarczy bowiem skonstruowanie nawet najlepszych procedur, jeżeli pracownicy nie będą wiedzieć, że takie w ogóle istnieją i że mogą z nich skorzystać. Realizacja tego obowiązku łączy się w praktyce z koniecznością organizowania cyklicznych szkoleń dla pracowników z zakresu mobbingu. W ramach tych szkoleń należy poinformować pracowników przede wszystkim o tym jakie mają prawa oraz o obowiązujących u pracodawcy procedurach zgłaszania przypadków mobbingu. Pracownik musi wiedzieć, że Pracodawca nie toleruje mobbingu oraz w jaki sposób ma się zachować jeżeli będzie świadkiem (lub ofiarą) takich nieprawidłowych zachowań.  

przeciwdziałać mobbingowi

Praktyka – realne a nie jedynie pozorne działania

Pracodawca musi również stosować się do wprowadzonych przez siebie zasad. Jeżeli są procedury, to muszą być realnie stosowane. Zgłaszane przypadku mobbingu muszą być wnikliwie badane, a nie zamiatane pod dywan. Jeżeli pracodawca stwierdzi występowanie mobbingu w pracy, to powinien wyciągać z tego adekwatne konsekwencje. Dopiero wówczas, jeżeli te trzy elementy występują łącznie to można mówić o tym, że pracodawca realnie przeciwdziała mobbingowi, a co za tym idzie będzie również zwolniony z wszelkiej odpowiedzialności finansowej. 

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą szkoleń antymobbingowych dla firm!

Zobacz inne wpisy: