Kredytobiorcy WIBOR idą do Sądów!

Jak informuje Związek Banków Polskich, już ponad pół tysiąca osób zdecydowało się na pozwanie banków o unieważnienie lub usunięcie z umowy stawki referencyjnej WIBOR. Choć na tle sporów frankowych liczba ta nie robi jeszcze wrażenia, to jednak pokazuje, że machina sądowa w sprawach kredytów złotowych rozkręca się. Nasza kancelaria reprezentuje już kilkunastu klientów (złożyliśmy pozwy o usunięcie WIBOR lub unieważnienie całej umowy). 

Coraz częściej pojawiające się orzeczenia dają nadzieję, iż kredytobiorcy złotowi również zyskają ochronę prawną. W dzisiejszym wpisie wskazujemy, dlaczego w naszej ocenie umowy kredytów PLN mogą być wadliwe i co mogą zyskać złotówkowicze. 

WIBOR jest wadliwy?

Wibor to wskaźnik referencyjny określających wysokość oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Ustalany jest jako średnia arytmetyczna wysokości oprocentowania pożyczek międzybankowych przekazywanych przez największe banki w polski w tzw. procesie fixingu. Nad procesem jego ustalania czuwać ma administrator, którym jest spółka Benchmark. Choć WiBOR to najczęściej stosowany wskaźnik w Polsce to sposób jego ustalania od lat budzi kontrowersje zarówno wśród prawników jak i ekonomistów.

W ocenie naszej kancelarii współczynnik ten jest wadliwy albowiem choć ma on służyć określeniu rynkowej ceny kredytu udzielonego w złotych i ma być to stawka transakcyjna to rzeczywistość jest zgoła odmienna. WIBOR jest wadliwy z 3 różnych przyczyn.

• po pierwsze wskaźnik WIBOR 3M/6M nie odpowiada rzeczywistym transakcjom;
• bank może wpływać na kształtowanie się stawki WIBOR;
• wibor jest podatny na manipulacje.

Wydaje się, że wszystkie 3 argumenty są tak samo celne.

Banki nie dokonują transakcji gospodarczych 

Pierwszy argument dot. braku realności transakcji. WIBOR nie jest obliczany na podstawie rzeczywistych transakcji. Banki nie zaciągają pożyczek na rynku międzybankowym bowiem dysponują własnym finansowaniem. WIBOR jest ustalany wyłącznie w oparciu o deklaracje transakcji deklaratywnych, które nie mają miejsca. Banki które nie dokonują transakcji, lecz biorą udział w procesie fixingu deklarując podczas panelu fixingowego na jakich warunkach byłyby w stanie dokonywać transakcji. Zgodnie z rozporządzeniem BMR wskaźnik referencyjny musi spełniać kryteria szczelności, solidarności wiarygodności i przejrzystości. Czy taka sytuacja ma miejsce w tym przypadku? Na to pytanie będą musiały odpowiedzieć sądy, jednak w naszej ocenie tak nie jest. 

Bank może wpływać na kształtowanie stawki WIBOR

Z uwagi na fakt, iż bank uczestniczy w procesie tzw. fixingu jest żywotnie zainteresowany tym, aby współczynnik wibor był jak najwyższy. W ten sposób uzyskuje bowiem większy dochód (udział w kształtowaniu wskaźnika WIBOR).  Oprocentowanie składa się bowiem ze stałej marży (która cokolwiek by się nie stało i tak będzie stanowić wynagrodzenie banku) jak i zmiennej stawki referencyjnej. 

UWAGA, to, iż bank bierze udział w kształtowaniu WIBOR nie oznacza to, iż możemy postawić znak równości dla tego argumentu podnoszonego w sprawach CHF. W sprawach frankowych banki bowiem mogły jednostronnie kształtować zobowiązanie na linii konsument- bank. Tu natomiast administrator dba o to aby wartości skrajne były odrzucane. 

WIBOR podatny na manipulacje

Współczynnik WIBOR przez wielu ekonomistów oceniany jest jako nieobiektywny, nierzetelny i nierynkowy. W ocenie naszej kancelarii to bardzo silny argument w sporze z bankiem zwłaszcza po tym w gazecie Wyborczej ukazał się artykuł, w którym wskazano, iż jeden z sygnalistów banku zgłosił się do Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych wskazując na manipulację banków 

Informator wskazywał, że transakcji bankowym jest bardzo mało i nie jest możliwe wyliczenie żadnego miarodajnego wskaźnika. A same deklaracje nie są wystarczające dla spełnienia wymogów na jakie wskazuje rozporządzenie BMW w zakresie rynkowości i  adekwatności. 

wypowiedź sygnalisty: “WIBOR odzwierciedlał sytuację rynkową, czyli to, po ile banki sobie pożyczają pieniądze, do 2009 r. Po wybuchu kryzysu banki miały zmienić politykę i stwierdzić, że lepiej mieć własne fundusze, dlatego zaczęły nakłaniać klientów do odkładania ich na kontach, przez co od lat na rynku obserwujemy tzw. nadpłynność (przewagę depozytów nad kredytami).” 

zob. https://www.money.pl/banki/sygnalista-wywroci-system-bankowy-twierdzi-ze-wibor-jest-zmanipulowany-6840208169093664a.html

Jeżeli uznać, że wskaźnik referencyjny wibor jest nierzetelny to umowa mogłaby być oceniana jako sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco naruszająca interesy konsumenta (abuzywna). 

Abuzywne umowy kredytów złotowych

Orzecznictwo TSUE jasno wskazuje, iż warunek umowy powinien być przejrzysty, a bank nie ma prawa do tego aby wykorzystywać swoją przewagę kontraktową. Jeżeli opinie biegłych potwierdzą okoliczność, iż wskaźnik WIBOR z istoty swej stwarzał bankowi możliwość sterowania nim, o czym konsument nie był informowany to doprowadzi to do sytuacji, w której sąd będzie zobowiązany do wyeliminowania tego postanowienia z umowy (postanowienie abuzywne). 

W tym miejscu warto wskazać, iż w przeszłości zdarzały się już sytuacje w których kwestionowano wskaźniki referencyjne- wykryto próby manipulacje dotyczyły m.in. EUroboru oraz TIBORU. Najgłośniejsza sprawa dotyczyła skazania traderów biorących udział w manipulacjach przy współczynniku LIBOR. 

Po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych sąd zdecyduje czy umowa nadal może obowiązwać. Aby jednak sąd mógł dokonać oceny zapisów jako abuzywne Sąd musi zbadać czy kredytobiorca jest konsumentem, czy postanowienia nie były z nim indywidualne uzgodnienie, a nadto czy postanowienia te kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W ustalaniu  statusu konsumenta na pewno owocne okaże się orzecznictwo dot. spraw frankowych. Zachęcamy do czytania nasze bloga ostaszewskikredytfrankowe.pl, gdzie również przeczytają Państwo o wielu kwestiach dot. sporów z bankami oraz kwestii statusu konsumenta.  

Niewypełnienie obowiązków informacyjnych w umowach PLN

Ważnym argumentem w sporach z bankami dotyczącymi kredytów złotowych opartych o WIBOR, może być również kwestia należytego informowania przez banki o potencjalnych skutkach ryzyka związanego ze zmienna stopą procentową. Złotówkowicze powinien mieć przedstawione dane historyczne wskaźnika a także wyjaśnione w jaki sposób podwyżka WIBOR może wpływać na ich zobowiązanie (rata kredytu) i ogólny koszt kredytu. Unia Europejska kładzie bardzo duży nacisk na to, w jaki sposób banki i agencji wypełniały obowiązek informacyjny.  Konsument powinien dokładnie wiedziedzieć na co pisze się zawierając umowę. Nie wolno stosować zachęt mogących wprowadzać w błąd co do zobowiązania w przyszłości. 

Aby dokonać oceny wykonania obowiązku informacyjnego, należy nie tylko przeanalizować umowę ale i załączniki, informacje handlowe.  

Należy pamiętać, iż wibor powinien być, co do zasady zgodny z warunkami gospodarczymi w danym czasie. Wibor powinien podążać za stopami referencyjnymi NBP oraz inflacją. Czy tak jest jednak w rzeczywistości? Sytuacja sprzed wyborów, gdy NBP mimo inflacji obniżył tak znacząco stopy procentowe zdaje się przeczyć tej tezie.  Kredyty złotowe ze zmienną stopą procentową są określane przez wielu jako produkt wyłącznie spekulacyjny. 

Kredytobiorcy WIBOR

Unieważnienie umowy kredytu PLN

Argumenty, które przedstawiłem powyżej wyraźnie wskazują, iż istnieją silne podstawy do kwestionowania umów opartych o zmienną stopę procentową WIBOR. 

Jeśli sądy podzielą naszą argumentację istnieje szansa na  unieważnienie całej umowy (wówczas kredytobiorca PLN zwróciłyby tylko udostępniony kapitał- darmowy kredyt) ewentualnie wyeliminowana zostałaby część umowy dot. WIBOR – oprocentowanie kredytu odbywałoby się w oparciu o samą marżę (to skutkowałoby ponownym przeliczeniem kredytu, zmniejszeniem raty oraz zwrotem części świadczeń). korzyści mogą sięgać zatem nawet setek tysięcy złotych na całym okresie kredytowania. W przypadku spraw CHF też na początku niewiele osób wierzyło w wygraną frankowiczów. My wierzyliśmy i to pozwoliło nam osiągnąć taki sukces. Jako kancelaria zajmująca się od lat sprawami kredytów frankowych, uzyskaliśmy już ponad 250 korzystnych orzeczeń unieważniających umowy powiązanych z frankiem szwajcarskim. Teraz przyszedł czas na WIBOR. Złożyliśmy już pierwsze 20 pozwów. Wierzymy, że również tutaj uda się pomóc kredytobiorcom. Pierwsze korzystne orzeczenia zabezpieczające roszczenia na czas trwania procesu- wstrzymujące płatność rat w całości lub części już zapadły. Poniżej prezentujemy przykłady korzystnych orzeczeń ws. WIBOR wraz z sygnaturami:

wyrok Sądu Rejonowego w Zielonej Górze z dnia 7 lipca 2023 roku sygn. akt I C 819/23.

postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 22 czerwca 2023 roku sygn. akt V Cz 9/23/8;

postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2023 roku sygn. akt XXVIII C 24666/22;

postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 15 grudnia 2022 r. sygn. akt II C 1 /2

postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie sygn. akt I C 599/22

Kredytobiorcy WIBOR