Czy można się odwołać od wezwania na ćwiczenia wojskowe?

Wezwanie na ćwiczenia wojskowe dla wielu osób jest zaskoczeniem. Choć przez wiele lat temat służby wojskowej wydawał się odległy i nie budził szczególnych emocji, obecna niestabilna sytuacja geopolityczna sprawiła, że państwo intensyfikuje działania na rzecz zwiększenia swoich zdolności obronnych, czego ważnym elementem jest szkolenie rezerwistów. Rocznie na ćwiczenia wojskowe powoływanych jest ponad 200 tysięcy osób, a ich czas trwania może wynosić od jednego dnia do nawet 90 dni. Dla wielu rezerwistów może to oznaczać poważne komplikacje w życiu osobistym i zawodowym.

Wiele osób zadaje sobie w związku z tym pytanie, czy od wezwania na ćwiczenia wojskowe można się odwołać i jakie konsekwencje grożą za niestawiennictwo. Ważną kwestią jest również to czy takie odwołanie wstrzymuje obowiązek stawienia się w jednostce. W tym artykule postaramy się wyjaśnić te niezwykle ważne kwestie rozwiewając powstałe wątpliwości. 

Czym są obowiązkowe ćwiczenia wojskowe i kogo dotyczą?

Obowiązek wzięcia udziału w ćwiczeniach wojskowych stanowią jeden z elementów powszechnego obowiązku obrony Ojczyzny, który jest jednym obowiązkiem każdego obywatela.  Dotyczy on rezerwistów – a więc osób, które przeszły kwalifikację wojskową, zostały uznane za zdolnych do służby wojskowej w czasie pokoju a następnie przeniesione do pasywnej rezerwy. Obowiązek ten obejmuje wszystkich obywateli w wieku od 18 do 60 lat, choć w ustawie przewidziano pewne wyjątki.

Ćwiczenia wojskowe mogą trwać od jednego dnia do maksymalnie 90 dni w roku i dzielą się na cztery rodzaje:

1. Jednodniowe – krótkie szkolenia organizacyjne,
2. Krótkotrwałe – trwające nieprzerwanie do 30 dni,
3. Długotrwałe – trwające maksymalnie 90 dni,

Obecnie jednak brakuje szczegółowych przepisów określających, jak dokładnie powinny wyglądać ćwiczenia i według jakich zasad mają być powoływani rezerwiści. Minister Obrony Narodowej nie wydał rozporządzenia, które powinno regulować te kwestie, co powoduje wiele niejasności. Nie wiadomo, jakie kryteria decydują o powołaniu, jakie są procedury odwoławcze i jak powinien wyglądać przebieg samych ćwiczeń.

Jeśli jesteście Państwo zainteresowani zmianą kategorii wojskowej zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Pomożemy ocenić sytuację i doradzimy jakie kroki należy podjąć. Oferujemy kompleksowe wsparcie i reprezentację w procesie zmiany kategorii wojskowej. Pełny cennik oraz szczegółowe informacje znajdą Państwo TUTAJ.

Konsekwencje niestawienia się na ćwiczenia wojskowe

Pomimo braku szczegółowych przepisów dotyczących zasad odbywania ćwiczeń wojskowych i procedury powoływania, niedopełnienie obowiązku stawienia się na ćwiczenia może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Zgodnie z art. 682 ustawy o obronie Ojczyzny, za niestawienie się na ćwiczenia wojskowe grozi kara aresztu lub grzywny. W przypadku umyślnego uchylania się od tego obowiązku może to zostać zakwalifikowane jako wykroczenie, a w określonych sytuacjach – jako przestępstwo, co może skutkować poważniejszymi konsekwencjami prawnymi.

Dodatkowo organy wojskowe mogą zastosować środki przymusu – w niektórych przypadkach Żandarmeria Wojskowa może dokonać zatrzymania i przymusowego doprowadzenia powołanego na ćwiczenia. W praktyce takie sytuacje nie zdarzają się często, ale w obliczu rosnącej liczby powołań na ćwiczenia wojskowe nie można tego wykluczyć.

Jeżeli ktoś otrzymał wezwanie, a jego sytuacja faktycznie uniemożliwia udział w ćwiczeniach, powinien jak najszybciej złożyć odwołanie, aby uniknąć ewentualnych konsekwencji prawnych.

Czy od wezwania na ćwiczenia wojskowe można się odwołać?  

Ponieważ powołanie na ćwiczenia wojskowe jest dokonywane w formie decyzji administracyjnej, każdy powołany ma prawo do wniesienia odwołania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, składa się je do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji (CWCR) za pośrednictwem Wojskowego Centrum Rekrutacji (WCR), które wydało wezwanie.

Odwołanie należy wnieść w terminie 14 dni od otrzymania decyzji. W piśmie odwoławczym należy przedstawić konkretne powody uniemożliwiające odbycie ćwiczeń oraz dołączyć odpowiednie dokumenty potwierdzające te okoliczności.

Warto pamiętać, że od decyzji CWCR nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego, zgodnie z art. 122 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny. Oznacza to, że ostateczna decyzja w sprawie odwołania należy do organów wojskowych.

Co może być podstawą do odwołania?

Nie każda sytuacja będzie uzasadniała zwolnienie z ćwiczeń wojskowych, ale istnieją pewne przesłanki, które organy wojskowe powinny wziąć pod uwagę. Najczęstsze powody odwołania to:

1. Stan zdrowia – osoby, które po kwalifikacji wojskowej doznały poważnego pogorszenia zdrowia, mogą przedstawić dokumentację medyczną potwierdzającą swoją niezdolność do odbycia ćwiczeń.
2. Obowiązki rodzinne – osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem do lat 8 lub osobą niepełnosprawną mogą powołać się na fakt, że nie mają innej osoby, która mogłaby przejąć te obowiązki.
3. Sytuacja zawodowa – jeśli ćwiczenia wojskowe mogą poważnie wpłynąć na prowadzoną działalność gospodarczą lub kluczowe zobowiązania zawodowe, warto przedstawić dokumenty potwierdzające te okoliczności.

Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, dlatego istotne jest rzetelne udokumentowanie powodów uniemożliwiających udział w ćwiczeniach. Należy jednak zaznaczyć, że sytuacja rodzinna czy zawodowa są brane pod uwagę tylko w naprawdę nadzwyczajnych sytuacjach. 

Czy odwołanie wstrzymuje obowiązek stawienia się na ćwiczenia?

Jednym z największych problemów w obecnym stanie prawnym jest niejasność dotycząca skutków wniesienia odwołania. W kartach powołania często znajduje się pouczenie, że odwołanie nie zwalnia z obowiązku stawienia się na ćwiczenia, jednak nie znajduje to podstawy w aktualnych przepisach.

Poprzednio obowiązująca ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej faktycznie przewidywała, że wniesienie odwołania od powołania na ćwiczenia wojskowe nie wstrzymuje wykonania tej decyzji i mimo podniesionych argumentów trzeba było się na nie stawić. Jednakże nowa Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny obowiązująca od 23 kwietnia 2022 takiego przepisu już nie zawiera. Dlatego do czasu określenia przez Ministra Obrony Narodowej szczegółowych zasad dotyczących ćwiczeń wojskowych do odwołań od decyzji wzywających na ćwiczenia stosuje się ogólne zasady kodeksu postępowania administracyjnego, zgodnie z którymi decyzja administracyjna nie może być wykonana przed upływem terminu na wniesienie odwołania, a jeśli zostało ono wniesione – do czasu jego rozpatrzenia (art. 130 § 2 KPA). Oznacza to, że wniesienie odwołania powinno wstrzymywać obowiązku stawienia się na ćwiczenia. Mimo to organy wojskowe w praktyce mogą próbować egzekwować stawiennictwo nawet przed rozpatrzeniem odwołania, co stanowi poważny problem prawny. Obecny brak precyzyjnych regulacji powoduje lukę prawną, która powinna zostać uregulowana przez Ministra Obrony Narodowej w drodze rozporządzenia.

Podsumowanie

Osoby, które nie mogą odbyć ćwiczeń wojskowych – na przykład ze względu na zły stan zdrowia, mają prawo do wniesienia odwołania od decyzji powołującej je do odbycia takich ćwiczeń, a organy wojskowe są zobowiązane do jego rozpatrzenia. Brak szczegółowych regulacji sprawia jednak, że sytuacja rezerwistów jest niepewna, a praktyka wojskowa nie zawsze jest zgodna z aktualnie obowiązującymi przepisami. Dopóki nie zostanie wydane rozporządzenie określające zasady odbywania ćwiczeń, powołani muszą samodzielnie walczyć o swoje prawa, wykorzystując dostępne środki odwoławcze. Do tego czasu najlepszym sposobem na uniknięcie konsekwencji związanych z uchylaniem się od ćwiczeń wojskowych jest wcześniejsze wystąpienie z wnioskiem o zmianę kategorii wojskowej. W przypadku otrzymania powołania na ćwiczenia może być już za późno na zgromadzenie kompletnej dokumentacji medycznej, dlatego lepiej przygotować się do tego odpowiednio wcześniej. 

C&O to kancelaria adwokatów i radców prawnych z wieloletnim doświadczeniem. Od lat pomagamy przedsiębiorcom i osobom fizycznym. Nie boimy się trudnych spraw.